Երբ 100 տարի առաջ Մեծ Բրիտանիան ու Ֆրանսիան կիսում էին Մերձավոր
Արևելքը, ամեն ինչ տրիվիալ, սարսափելի պրիմիտիվ էր թվում: Կիսում էին անապատներ` ծովայինի
հայացքով, երկրներ` գաղութարարի աչքերով, մարդկանց` բյուրոկրատի ուղեղով: Сила есть
ума не надо մոտեցումն այնքան ակնհայտ էր, որ առ այսօր տեսանելի է անզեն աչքով: Երկրների
սահմանները, բառի բուն իմաստով, գծել են քանոնով:
Սիրիան և Իրաքը այնպես են կիսել, որ, առաջին հայացքից, բոլորը
պետք է գոհ լինեն: Հաշվի չեն առել միայն անապատի բնակչին, նրա հոգեբանությունը, որն
այդպիսի ցնցում չէր ստացել նույնիսկ մոնղոլների արշավանքի, խալիֆայության ոչնչացման,
օսմանյան ընտանիքի վերացման ժամանակ:
Բեդվինին փաստացի արգելեցին ապրել` դնելով անհեթեթ սահմաններ,
որպիսիք երբեք, երբեք չէին եղել` ամբողջությամբ խաթարելով անապատներում հազարամյակներ
բնակվող մարդու ժամանակն ու տարածությունը, զրկելով աշխարհը բանականորեն ընդունելու
ընկալիչներից, լավը վատից տարբերելու ֆիլտրից:
Բեդվինին տվեցին նոր հարցեր` թողնելով առանց պատասխան` դրդելով
փնտրել դրանք ինքնուրույն, գտնել այնտեղ, որտեղ նա կարող է. անցյալում:
Հիմա Պալմիրան, Իսլամական պետությունը.
Նորմալ է, որ աշխարհում ավելի շատ խոսում են անհասկանալի դավադրությունների,
քան ստեղծված վիճակի իրական պատճառների մասին: 4000 տարի առաջ կար կայծակի աստված,
նա չկա, քանի որ հայտնի է, թե ինչից է կայծակն առաջանում իրականում:
Պալմիրայի բնակիչների, հարևան ցեղերի դավաճանությունը, ահաբեկիչներին
միանալը 100 տարի առաջ եվրոպացու աչքով արևելքին տիրելու վրեժն է միայն: Եվրոպացու
աչքին երևում է Սիրիա ու Իրաք, որոնց կեսը գրավված է, տեղացիների, շատ արևելքցիների
համար դրանք միավորված են, «արդարությունը» վերականգնված է, 100-ամյա տանջանքին վերջ
տալու հույս է առաջացել:
Պոտենցիալ ահաբեկիչներն այսօր ամեն տեղ են` ամբողջ աշխարհում:
Ռմբակոծելը հարցի կարճաժամկետ լուծում է, ընդ որում` լավագույն դեպքում: «Ուրիշի արդարություն»
իրականում կա, դրան պետք չէ դիպչել, այն աղավաղվում է, երկարատև, 100-ամյա անզորությունից
վերածվում է նրան, ինչ կա այսօր:
Բայց նույնիսկ սխալվելու դեպքում, ելքը միշտ էլ կա. սահմանները
ճիշտ դրեք:
Դավիթ Սարգսյան
Դավիթ Սարգսյան
